pexels-photomix-company-96974

Witamina C

Witamina C to najbardziej znana pośród witamin. Pełni w naszym organizmie wiele niezwykle istotnych funkcji, a jej niedobory są bardzo groźne dla zdrowia. Przekonaj się, czy wiesz o niej wystarczająco wiele.

1. Większość zwierząt posiada zdolność do syntezy witaminy C (zwanej też kwasem askorbinowym) we własnych organizmach. Do tych, które tego nie potrafią, należą nietoperze, świnki morskie, goryle, orangutany, szympansy, kilka innych gatunków małp oraz… ludzie. Wygląda na to, że w trakcie ewolucji straciliśmy zdolność pozyskiwania tej ważnej witaminy z glukozy. Wszystko przez pewien gen, który przestał w pewnym momencie być aktywny. Dlatego właśnie powinniśmy dostarczać sobie tej ważnej witaminy wraz z codziennym pożywieniem.

2. Witamina C występuje w wielu produktach, ale stosunkowo łatwo ulega dekompozycji w wysokiej temperaturze (powyżej 190 stopni Celsjusza). Dlatego dobrze jest zapamiętać, że produktów bogatych w ten składnik odżywczy nie powinniśmy smażyć, grillować, ani opiekać, jeśli w pełni chcemy skorzystać z ich dobrodziejstw. Natomiast gotowanie warzyw czy owoców nie zniszczy co prawda zawartej w nich witaminy C, ale zostanie ona z nich wypłukana.

3. Po raz pierwszy witaminę C wyizolowano w 1927 roku z tkanki nadnerczy. Dokonał tego węgierski fizjolog, Albert Szent-Györgyi, który w 1937 roku otrzymał nagrodę Nobla, m. in. właśnie za badania nad tą witaminą.

4. Witaminę C bardzo trudno przedawkować. Należy ona do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie, co wiąże się z tym, że nasz organizm jej nie magazynuje, a nadmiar tej substancji jest wydalany razem z moczem.

5. Co jeszcze warto wiedzieć o witaminie C? Z pewnością to, że jest ona antyoksydantem. Antyoksydanty to substancje chroniące nasze organizmy przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Te ostatnie powstają wówczas, kiedy nasz organizm rozkłada pożywienie, albo wtedy, kiedy jesteśmy wystawieni na działanie dymu tytoniowego lub szkodliwego promieniowania. Gromadzenie się wraz z upływem czasu wolnych rodników w naszym ciele jest jednym z czynników odpowiedzialnych za proces starzenia. Mają one również związek z rozwojem raka, chorób serca czy zapaleniem stawów, a dbanie o zaopatrzenie organizmu w odpowiednie dawki kwasu askorbinowego jest ważnym czynnikiem w profilaktyce tych chorób.

6. Jedna z niezwykle istotnych funkcji, którą pełni witamina C, jest związana z produkcją kolagenu. Synteza tego białka wymaga stałej obecności kwasu askorbinowego. Rola kolagenu w naszym ciele jest bardzo ważna, a jego brak prowadzi do groźnych problemów zdrowotnych. Wystarczy tylko wspomnieć, że jest on podstawowym budulcem kości, ścięgien, stawów oraz skóry. Pomaga też skórze w ochronie przed bakteriami i osłabia szkodliwy wpływ czynników zewnętrznych. Jest też odpowiedzialny za jej jędrność i elastyczność oraz za gojenie się ran.

7. Witamina C jest ważna również dla funkcjonowania naszego mózgu. Oprócz tego, że chroni go przed wolnymi rodnikami, bierze także udział w syntezie noradrenaliny – neurohormonu odpowiedzialnego m. in. za ciśnienie krwi, poziom glukozy we krwi oraz za pamięć i przyswajanie informacji. Regularne jej przyjmowanie w odpowiednio dużych dawkach zmniejsza również ryzyko udaru mózgu aż o 42%!

8. To nie koniec dobrych wiadomości, jeśli chodzi o pozytywny wpływ kwasu askorbinowego. Dbanie o jego odpowiedni poziom w organizmie może uchronić nas przed anemią, gdyż wspomaga on wchłanianie niehemowego żelaza (taki jego typ znajduje się w roślinach), a także uczestniczy w wytwarzaniu krwinek czerwonych.

9. Wbrew rozpowszechnionemu przekonaniu zażywanie witaminy C nie uchroni nas przed przeziębieniem, ani nie złagodzi jego przebiegu. Jednak naukowcy, którzy obalili ten mit, odkryli również, że zażywanie witaminy C ma pewien pozytywny wpływ związany z tą pospolitą chorobą. Otóż okazuje się, że przyjmowanie kwasu askorbinowego może skrócić nieco (o ok. 10-15%) czas, w którym przeziębienie będzie nas „trzymało”.

10. Groźną chorobą związaną z niedoborem witaminy C jest szkorbut. Trapił on ludzkość od wieków. Został zidentyfikowany przez Hipokratesa, a najstarszy opis jego objawów odnajdujemy już w 1550 r. p.n.e. u starożytnych Egipcjan. Siał prawdziwe spustoszenie wśród marynarzy. Podczas swojej wyprawy w 1499 roku Vasco da Gama stracił, głównie przez szkorbut, 116 ludzi ze swojej 170 osobowej załogi, a w 1520 roku Magellan 208 z 230. Pierwsza dłuższa wyprawa morska, podczas której nie odnotowano ofiar szkorbutu, odbyła się latach 1789-1794. Wszystko to dzięki lekarzowi pokładowemu, Pedro Gonzálezowi, który zalecał świeże pomarańcze i cytryny jako środek zapobiegający szkorbutowi.

11. Witaminy C używa się czasami w nietypowych celach. Razem z kawą może posłużyć do wywołania czarno-białych zdjęć. Dodaje się jej też do żywności w puszkach, aby lepiej zachować smak i kolor tak przechowywanej żywności. Oznacza się ją wówczas na opakowaniu symbolem E 300.

12. Najbogatszym źródłem witaminy C są owoce i warzywa. Największe jej ilości możemy spotkać w czarnych porzeczkach, papryce czerwonej i zielonej, brukselce, kalafiorze, szpinaku, truskawkach, poziomkach, kiwi oraz w cytrynach i pomarańczach.

13. Niedobór witaminy C objawia się w postaci osłabienia i szybkiego męczenia się, skłonności do występowania siniaków, pękania naczynek krwionośnych, problemów z dziąsłami, trudności w gojeniu się ran, bólów mięśni i stawów.

14. Są sytuacje, w których wzrasta nasze zapotrzebowanie na witaminę C. Dzieje się tak przy intensywnym, długotrwałym wysiłku fizycznym, w okresach, w których narażeni jesteśmy na duży stres, oraz przy zaburzeniach czynności jelit, wymiotach czy braku łaknienia.

15. Osoby, które powinny szczególnie dbać o uzupełnianie kwasu askorbinowego to ludzie starsi, chorzy na nadciśnienie tętnicze lub cukrzycę, palacze oraz kobiety w ciąży i karmiące.

 

woman-stands-on-mountain-over-field-under-cloudy-sky-at-847483

Co należy wiedzieć o witaminie D. Poznaj kilka ważnych faktów

Receptory witaminy D znajdują się niemal we wszystkich komórkach naszego ciała, a jej niedobory naukowcy wiążą z wieloma groźnymi chorobami. Poznaj kilka podstawowych faktów o tej ważnej witaminie, która… wcale nie jest witaminą.

Czym jest witamina D?

Postacie witaminy D najważniejsze dla naszego organizmu to D2 (ergokalcyferol) oraz D3 (cholekalcyferol). Ten pierwszy związek występuje naturalnie w roślinach, natomiast drugi w organizmach zwierzęcych. Oba po spożyciu zostają przekształcone w aktywną biologicznie formę witaminy D, czyli kalcytriol.

Pożywienie nie jest jednak głównym źródłem witaminy D. Zapotrzebowanie na nią nasz organizm zaspokaja, dokonując jej syntezy w skórze z cholesterolu pod wpływem promieniowania słonecznego. Stąd właśnie pochodzi około 90% witaminy D obecnej w naszym ciele.

Właśnie ze względu na to, że nie stanowi ona niezbędnego czynnika żywieniowego i może być przez nasz organizm syntetyzowana, nie jest w ścisłym znaczeniu tego słowa witaminą, lecz hormonem.

Funkcje witaminy D

Kalcytriol działa w naszym organizmie jak hormon, regulując funkcje wielu narządów. Do jego najważniejszych zadań należy:

  • zwiększanie wchłaniania wapnia i fosforu w przewodzie pokarmowym,
  • przyczynianie się do rozwoju i mineralizacji kości,
  • regulowanie działania układu odpornościowego.

To jednak nie wszystkie funkcje witaminy D. Nie mamy jeszcze wyczerpującej listy odgrywanych przez nią ról, wiemy jednak, że są one liczniejsze, niż się do tej pory wydawało. Badania wykazały, że receptory kalcytriolu znajdują się niemal we wszystkich komórkach naszego ciała. To pokazuje, jak ważna jest dla naszego zdrowia witamina D. Naukowcy mają podstawy by wiązać jej niedobory z:

  •  podatnością na infekcje;
  • groźnymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów czy cukrzyca typu 1;
  • zwiększonym prawdopodobieństwem pojawienia się nowotworów złośliwych (zwłaszcza piersi, jelita grubego, prostaty i nerek);
  • zaburzeniami gospodarki węglowodanowo-tłuszczowej (cukrzycą typu 2 i innymi zaburzeniami metabolicznymi jej towarzyszącymi),
  • zwiększoną częstością zachorowań na choroby układu sercowo-naczyniowego, takimi jak zawały serca i udary mózgu.

Powszechny niedobór witaminy D

Powyższe wyliczenie pokazuje, że warto zatroszczyć się o prawidłowy poziom witaminy D w organizmie, jeśli nie chcemy narazić się na poważne kłopoty zdrowotne. Taka troska jest wskazana tym bardziej, że problem niedoborów tego związku w naszej szerokości geograficznej jest powszechny. Jesienią i zimą kąt padania promieni słonecznych jest tu zbyt mały, aby umożliwić produkcję witaminy D w skórze, a jej ilość zmagazynowana w tkankach okazuje się niewystarczająca, żeby zapewnić odpowiedni poziom tego związku w naszym organizmie.

 

Witamina D w diecie

Witamina D znajduje się w niektórych produktach spożywczych, jednak tylko w niewielkich ilościach. Znajdziemy ją, w formie witaminy D2, w grzybach, olejach roślinnych i produktach zbożowych. Największe jej ilości w lepiej przyswajalnej formie D3 są w tłustych rybach, tranie i wątróbce oraz w przetworach mlecznych. Należy jednak pamiętać, że witamina D pochodząca z diety może tylko w niewielkim stopniu zaspokoić nasze na nią zapotrzebowanie w okresie jesienno-zimowym.

Suplementacja witaminy D

Warto zatem rozważyć suplementację witaminy D od jesieni do wczesnej wiosny. Trzeba jednak do tego podejść z głową i najlepiej robić to po konsultacji z lekarzem i po zbadaniu poziomu witaminy D w organizmie. Musimy pamiętać, że w przypadku niektórych chorób istnieją przeciwwskazania do suplementacji witaminy D. Poza tym nieznane są jeszcze skutki długotrwałego przyjmowania dużych dawek tej witaminy przez dłuższy czas.

Zbadanie jej poziomu i wizyta u lekarza pozwolą dobrać nam bezpieczną dawkę. Może ona być profilaktyczna u osób zdrowych, chcących jedynie utrzymać na właściwym poziomie ilość witaminy D w okresie jesienno-zimowym, albo lecznicza – u osób ze stwierdzonym dużym niedoborem tego związku.

Jeszcze jedną istotną rzeczą w wypadku suplementacji witaminy D jest jakość przyjmowanego preparatu. Chcąc mieć pewność, że w określonej dawce preparatu znajduje się deklarowana przez jego producenta ilość witaminy D – i to witaminy dobrej jakości, wybierajmy lek, a nie suplement.